This Research Topic explores the ninth Sustainable Development Goal (SDG), which aims to build resilient infrastructure, promote inclusive and sustainable industrialization, and foster innovation, particularly in the context of post-COVID-19 pandemic recovery. The pandemic significantly impacted the manufacturing sector, leading to a global production drop, job losses, and disrupted supply chains, with less technology-intensive industries taking longer to regain ground. Despite these challenges, the United Nations highlights opportunities to enhance industrialization and technology distribution, emphasizing, among other things, the need to expand mobile broadband networks, increase research and development investment, and improve rural road connectivity.

This Research Topic explores Sustainable Development Goal (SDG) eight, which is to “promote sustained, inclusive, and sustainable economic growth, full and productive employment, and decent work for all.” It highlights the COVID-19 pandemic’s severe impact and triggered global economic recession, worsened gender pay gaps, increased undeclared employment, and significantly raised unemployment (United Nations, 2024). From a sociology-specific perspective, this Research Topic examines the global and local implementation of SDG8, its adaptation to different geographical contexts, stakeholder involvement, and issues related to decent work conditions worldwide.

This Research Topic focuses on the first Sustainable Development Goal (SDG) by the UN, which aims to “end poverty in all its forms everywhere.” Progress toward this goal is evaluated through various targets and indicators. The most recent SDG progress report highlighted how poverty reduction has significantly slowed and worsened, mainly due to the COVID-19 pandemic (United Nations, 2024). This unprecedented emergency has particularly affected informal workers, young people, and women. With the goal of eradicating poverty by 2030 currently off track, intensified action is crucial. Moreover, amid a growing climate crisis, significant efforts are needed to bring the 2030 targets within reach. This Research Topic examines SDG1 from a sociological perspective, focusing on its framing, geographic adaptations, stakeholder involvement, and the influence of social mobility and stratification studies, especially in the context of the challenges of the post-COVID-19 pandemic.

This Research Topic addresses the eleventh Sustainable Development Goal (SDG), which is to “make cities and human settlements inclusive, safe, resilient and sustainable.” Several individual targets and indicators measure progress toward this goal. Researchers study, among others, urban inclusion, the influence of urban policy on socioeconomic disparities, and gentrification. This Research Topic primarily addresses the challenges and complexities of sustainable urban planning and development concerning decent work, economic growth, and associated crises due to their significant impact on urban living. The presented selection of papers was edited in collaboration with the “Frontiers in Sociology” journal and includes five articles prepared in total by ten authors from the following countries: Albania, Canada, Italy, Portugal, and the United Kingdom. Three types of articles are included: one original research article (Guerra and Sousa), two review articles (Beretta and Bracchi; Sengupta and Sengupta), and two conceptual analyses (Ciampi and Sessa; Contini and Osmanaj). This Research Topic discusses themes covering social inclusion, neighborhood development, post-pandemic development, environmental justice, green cities and communities, climate-neutral cities and communities, smart cities and communities, and smart homes.

The Research Topic “On poverty and its eradication” was inspired by the International Day for the Eradication of Poverty, first commemorated in Paris in 1987 and formally designated by the United Nations. This day is dedicated to renewing the commitment to universal human development, enabling all individuals to achieve their highest potential, and reflecting on how poverty hinders this progress. The urgency of addressing poverty has increased after the COVID-19 pandemic, which exacerbated existing issues and highlighted the critical need for effective poverty eradication strategies. The studies included in this Research Topic aim to expand knowledge about poverty, its causes, consequences, and connections to crises, inequality, and fairness, and to assess policy measures for poverty reduction. The included contributions use various theoretical, empirical, quantitative, and qualitative approaches to drive sociological and policy-related discussions and initiatives, promoting fair and inclusive societies.

The basic assumption of the paper is the recognition that the complexity of the challenges related to population ageing forces the development of cooperative links in the area of the silver economy between public policy entities representing various sectors. In other words, there is a need for more intensive and better-coordinated cooperation between organisations in the commercial sector, public sector, non-governmental sector, informal sector and social economy sector (e.g., cooperatives).

Podstawowym celem artykułu jest przybliżenie dyskursu wokół możliwości regulacji gospodarki współdzielenia (ang. sharing economy) oraz omówienie potencjalnych instrumentów polityki publicznej, które mogą służyć do ograniczenia negatywnych skutków rozwoju tego systemu gospodarczego. Artykuł w pierwszej kolejności przybliża rozumienie koncepcji regulacji i régulation oraz omawia związki gospodarki współdzielenia z koncepcją współzarządzania cyfrowego. Następnie po przybliżeniu wybranych pozytywnych i negatywnych efektów gospodarki współdzielenia wskazane zostają wybrane instrumenty regulacyjne. W podsumowaniu wskazano na możliwe kierunki dalszych badań.

Innovation is progressively needed in responding to global challenges. Moreover, the increasing complexity of challenges implies demand for the usage of multisectoral and policy mix approaches. Wicked problems can be tackled by „integrated innovation” that combines the coordinated implementation of social, technological, and health innovation co-created by entities of the public sector, the private sector, the non-governmental sector, and the informal sector. This Research Topic focuses on filling the knowledge gaps about the selected types of innovation. First, regarding social innovation that can be understood as new strategies, concepts, products, services, and organizational forms that allow the satisfaction of human needs. Second, a technological innovation that refers to new or remarkably improved products, goods, or services in terms of their technical specifications, components, materials, software, design, or other functional features. Third, health innovation that focuses on novel or enhanced health policies, systems, products, technologies, services, and care delivery schemes to improve people’s health. Finally, this Research Topic highlights attempts to develop integrated innovation that can add value to social policy, health policy, and environmental policy by improving efficiency, effectiveness, quality, sustainability, safety, and affordability.

The declaration of the COVID-19 pandemic by the World Health Organization on March 11, 2020, led to unprecedented events. All regions of the world participated in implementing preventive health measures such as physical distancing, travel restrictions, self-isolation, quarantines, and facility closures. The pandemic started global disruption of socio-economic systems, covering the postponement or cancellation of public events, supply shortages, schools and universities’ closure, evacuation of foreign citizens, a rise in unemployment and inflation, misinformation, the anti-vaccine movement, and incidents of discrimination toward people affected by or suspected of having coronavirus disease. Attempts have been made to protect the oldest age group at risk, but in many cases, this has led to over-restriction and age discrimination. The rationale for working on the Research Topic „Socio-economic systems in the post-pandemic world: Design thinking, strategic planning, management, and public policy” was the need to start reflecting on resilience and lessons learned from this public health event that revealed the global unpreparedness in critical areas. Also, the pandemic triggered both top-down (e.g., policy tools toward labor markets) and bottom-up (e.g., social and technological innovations in education) responses that needed more in-depth analyzes. This Research Topic covers interdisciplinary contributions addressing new thinking, challenges, and transformations required for post-pandemic global, national, regional, and local realities. The presented Research Topic combines studies focused on recognizing the actions and interventions leading to the recovery of socio-economic systems during the tail end and after the pandemic. The studies delivered recommendations regarding, among others, the care of vulnerable, planning socio-economic restart, and imagining the „new normal.”

The presented Research Topic explores the potential of citizen science to contribute to the development of social innovations. It sets the ground for analysis of mutual relations between two strong and embedded in the literature concepts: citizen science and social innovation. Simultaneously, the collection opens a discussion on how these two ideas are intertwined, what are the significant barriers, and the need to use citizen science for social innovation.

Gerontology together with its subfields, such as social gerontology (sociology of ageing), geragogy, educational gerontology, political gerontology, environmental gerontology, and financial gerontology, is still a relatively new academic discipline that is currently intensively developing, expanding research fields and combining various theoretical and practical perspectives. The interdisciplinarity, transdisciplinarity, and multidisciplinarity of research on ageing and old age, despite its vast thematic, methodological and theoretical diversity, have a common denominator, which is the focus of research work on improving the quality of life of older people (see Fabiś et al., 2015). It is the concern for the components of quality of life such as welfare and well-being as well as focus on learning about phenomena conditioning successful ageing that has become motivators and premises hidden or visible in many texts included in the Research Topic “Perspectives and Theories of Social Innovation for Ageing Population.” The Research Topic that we are presenting to our readers is unique not only because of its size but above all because of its novelty and social involvement, visible in the content of individual chapters. The presented collection includes 17 articles prepared in total by 76 authors from the following countries: China, Finland, Germany, Ghana, Hungary, Ireland, Israel, Italy, Japan, the Netherlands, Poland, Portugal, Slovenia, Spain, Sweden, the United Kingdom, and the United States. Two journals were combined with this Research Topic: “Frontiers in Public Health” and “Frontiers in Sociology.” The presented Research Topic contains seven types of articles covering: two community case studies (Brown et al.; Pinzón-Pulido et al.), eight original research articles (Berde; Bjursell; Dovie; Senior; Spinelli et al.; Stypińska et al.; Wanka; Zhang and Yang), two perspective articles (Aoo et al.; Piel and Robra), one hypothesis and theory paper (Toczyski et al.), one policy and practice review (Tziraki-Segal et al.), one methods article (Ramovš et al.), and two book reviews (Cieśla; Leszko). The rationale to start work on this set of texts was the desire to continue and deepen the research analyses of the editors of this set, which concern the development of social innovations for the ageing population as well as changes of public policy on ageing (the ageing policy) (see Klimczuk, 2015, 2017; Tomczyk and Klimczuk, 2015). This Research Topic deals with topics covering issues such as social learning, intergenerational transmission, senior entrepreneurship, creative content creation by older adults, care services, raising the independence of older people in their living environments, dementia challenges, the image of the older generation in local social policies, new trends in qualitative research on old age, strategies for dealing with chronic diseases, the use of digital tools in health education, the silver economy/longevity economy, age-friendly environments, the diversity of structures and social services, preparation for old age, and food safety. The wide variety of submitted texts shows several selected and, according to the authors, current challenges that contemporary seniors have to face. The articles comprising this Research Topic are organized according to five themes.

Artykuł ma na celu przybliżenie różnych podejść do analizy polityki publicznej dotyczącej starzenia się ludności. Opracowanie zawiera krótkie opisy wybranych teorii formułowania i wdrażania odpowiedzi na wyzwania związane z kwestiami i problemami istotnymi dla osób starszych i starzejących się. Omawia wybrane pojęcia, m.in. upolitycznienie starzenia się, polityka publiczna wobec starzenia się ludności i polityka starzenia się. W dalszej części pracy podjęto próbę omówienia ram etapów cyklu projektowania i współprojektowania polityki publicznej i wybrane teorie polityki publicznej wobec starzenia się ludności w podziale na podejścia dedukcyjne i indukcyjne oraz w podziale na poziomy analizy systemu społecznego (mikro, mezo i makro). W podsumowaniu przybliżono propozycje dalszych kierunków badań.

Poniższa dyskusja odbyła się we wrześniu 2018 w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Skupiła zarówno badaczy problematyki polityki senioralnej, ekspertów, analityków. Dyskusję moderował i zaplanował Andrzej Klimczuk, związany z SGH, natomiast zaproszenie do dyskusji przyjęli: Barbara Szatur-Jaworska, polityk społeczny i gerontolog z Uniwersytetu Warszawskiego, Paweł Kubicki, ekonomista, SGH, Marek Niezabitowski, socjolog z Politechniki Śląskiej, Ryszard Majer, polityk społeczny, Agnieszka Cieśla, architektka i urbanistka, Politechnika Warszawska, Marzena Rudnicka, fundatorka oraz prezeska Krajowego Instytutu Gospodarki Senioralnej (biogramy na końcu debaty). Paneliści podczas dyskusji analizowali następujące zagadnienia: I. początki polityki senioralnej, jej definiowanie, dokumenty strategiczne państwa, II. rola samorządów w animowaniu działań w obrębie polityki senioralnej oraz organizacji pozarządowych, III. powstanie i rola ustawy o seniorach, IV. zróżnicowanie środowiska osób w wieku senioralnym, V. działania w innych krajach w obrębie polityki senioralnej, VI. zmiany w świadomości społecznej, ewolucja postaw wobec osób starszych, starości, starzenia się, VII. rynek produktów i usług dla seniorów, VIII. aktywność seniorów, formalna i nieformalna, infrastruktura aktywności, IX. mieszkalnictwo dla osób starszych i starzejącej się ludności X. rola państwa i samorządu w polityce senioralnej, dialog z władzą, partnerstwo publiczno-prywatne, XI. wyzwania i kierunki rozwoju polityki senioralnej, XII. deficyt usług opiekuńczych XIII. polityka senioralna i emerytalna, XIV. konwergencja i dywergencja w polityce senioralnej.

The popularisation of drawing up codes that are addressed to various social groups is one of the features of the modern world. However, researchers of the phenomenon have not yet reached a consensus about the moral validity and utility of this activity. The article thoroughly reviews the Polish literature on the subject with regard to the reasons for taking a moderate stance on the codification of ethical standards. The essay describes the main concepts of ethical codes as well as arguments for their approval and rejection. Attention is drawn to the ways of improving the effectiveness of codes and to the ethical decision-making procedure that reconciles the positions of the supporters and opponents of codification.

Jednym ze zjawisk związanych z procesem starzenia się społeczeństw są przemiany systemów gospodarczych zorientowane na produkcję i dystrybucję dóbr i usług dla osób starszych, jak również dla młodszych grup wiekowych w ramach ich przygotowania do starości. Artykuł przybliża główne cechy koncepcji „srebrnej gospodarki” w kontekście realizacji polityki aktywnego starzenia się. Opracowanie przedstawia typologię modeli srebrnej gospodarki w krajach Unii Europejskiej na poziomach krajowym i regionalnym na podstawie wykorzystania porównań indeksu aktywnego starzenia się (Active Ageing Index) do typologii zróżnicowań i kultur kapitalizmu oraz typologii państw dobrobytu. W podsumowaniu przybliżono wnioski dla działań praktycznych oraz propozycje dalszych kierunków badań.
**
Some phenomena associated with ageing populations are transition of economies to focus more on the production and distribution of goods and services for older adults as well as for younger age groups as part of their preparation for old age. The paper presents the main features of the concept of “silver economy” in the context of active ageing policies. The study presents a typology of the silver economy models in the European Union at national and regional levels based on the use of the Active Ageing Index in comparison to the typology of differences and cultures of capitalism as well as the typology of welfare states. The summary contains conclusions for practical interventions and proposals for further research.

Podstawowym celem artykułu jest przybliżenie dwóch wzajemnie powiązanych koncepcji istotnych z perspektywy zarządzania publicznego w ramach polityki wobec starzenia się społeczeństwa na poziomie lokalnym. Pierwsza koncepcja to „inteligentne miasta”, która dotyczy wykorzystania nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych do poprawy zarządzania miastami oraz dostarczania obywatelom innowacyjnych usług publicznych. Druga koncepcja to „miasta przyjazne starzeniu się”, która obejmuje optymalizację wszystkich funkcji miejskich do potrzeb wszystkich grup wiekowych oraz wykorzystanie szerokiego zaangażowania interesariuszy na rzecz poprawy jakości życia w okresie starości. Drugim celem jest wskazanie prób praktycznego wdrażania tych koncepcji w krajach Grupy Wyszehradzkiej, które w odróżnieniu od omawianych zazwyczaj w literaturze przykładów z Europy Zachodniej charakteryzują się nie tylko szybkim starzeniem się populacji, ale też niedostatkami infrastruktury. W podsumowaniu przybliżono wnioski z przeprowadzonej analizy oraz potencjalne dalsze kierunki badań.

Od grudnia 2012 roku do stycznia 201 3 Fundacja „SocLab” i Fundacja „Ortus” (pionier medialabów w Polsce) zrealizowały badanie oceniające działania na rzecz budowy stałych instytucji typu medialab. Projekt był współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN). Przeprowadzono ankiety wśród osób uczestniczących w warsztatach medialabowych Fundacji „Ortus” w latach 2010-2012 i deklarujących chęć udziału w takich warsztatach w przyszłości. Badanie objęło 52 osoby: 34 uczestników i 18 nie-uczestników.

The approach to analysing population ageing and its impacts on the economy has evolved in recent years. There is increasing interest in the development and use of products and services related to gerontechnology as well as other social innovations that may be considered as central parts of the „silver economy.” However, the concept of silver economy is still being formed and requires detailed research. This article proposes a typology of models of the silver economy in the European Union (EU) at the national and regional levels. This typology was created by comparing the Active Ageing Index to the typology of varieties and cultures of capitalism and typology of the welfare states. Practical recommendations for institutions of the EU and directions for further research are discussed.

Abstract

Starzenie się społeczeństw stanowi wyzwanie, które wymaga opracowywania i wdrażania horyzontalnej polityki społecznej. Polityka ta powinna uwzględniać zróżnicowanie osób starszych oraz odmienność działań skierowanych do osób starszych i na wizerunek starości. Złożoność negatywnych konsekwencji starzenia się sprawia, iż kluczowe jest zwiększenie współpracy podmiotów publicznych, komercyjnych, pozarządowych i nieformalnych na wszystkich poziomach organizacji polityki społecznej. Opracowanie ma na celu przybliżenie modeli wielosektorowej polityki społecznej oraz podkreślenie możliwości integracji usług społecznych. Artykuł wskazuje na szanse i zagrożenia dla integracji usług ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień srebrnej gospodarki, wykluczenia cyfrowego i robotycznego. W podsumowaniu wskazano na możliwości rozwoju innowacji społecznych oraz kierunki dalszych badań.
**
Ageing is a challenge that requires development and implementation of the horizontal social policy. This policy should take into account diversity of older adults and division of interventions aimed at this population and on the image of old age. Complexity of the negative consequences of ageing shows that there is a need to enhance cooperation between the public sector, the commercial sector, the NGO sector, and the informal sector at all levels of social policy social policy. The article discusses models of the multisectoral social policy and possibilities of integrating social services. Conclusions include directions for further research and social innovation.

Abstract

One of the key challenges of social policy in Poland in the early 21st century is to adapt its management to the requirements of a service economy. Essential conditions for the mixed economy of welfare have been already created after adjustments of the subsystems of national social policy during the first years of membership in the European Union since 2004. Labour market policies (LMPs) already include the relationships between providers from the public sector, the commercial sector, and the non-governmental sector. However, the tasks and services of individual entities and institutions still lack coordination and integration. This paper focus on the examples of possibilities for their development by combining the activation (enabling) policy with concepts of the governance and welfare mix. The paper presents the results of the author’s research on the implementation of welfare mix solutions in the field of professional activation of the unemployed people in Poland. Two case studies are included (1) the implementation of outplacement programs that are based on the cooperation between different entities; and (2) the cooperation between the public employment services and non-governmental employment agencies in the activation of people with disabilities in the labour market. Moreover, basic concepts of ongoing reforms of active labour market policies (ALMPs) in Poland were discussed. The summary contains the practical recommendations and possible directions for further research in the field of integration of employment services.

Abstract

Popularyzacja tworzenia kodeksów zaadresowanych do różnych grup społecznych jest jedną z cech współczesnego świata. Wśród badaczy tego zjawiska nie ma jednak pełnej zgody na zasadność i użyteczność moralną tej działalności. Artykuł przybliża przegląd literatury przedmiotu w zakresie dotyczącym argumentów za stworzeniem umiarkowanego stanowiska na rzecz kodyfikacji norm etycznych. Przybliżono główne pojęcia dotyczące kodeksów etycznych i stanowiska za ich przyjęciem i odrzuceniem. Zwrócono uwagę na sposoby zwiększania skuteczności kodeksów oraz procedurę podejmowania decyzji etycznych w sposób godzący podejścia zwolenników i przeciwników kodyfikacji.
**
The popularisation of code elaboration addressed to various social groups is one of the features of the modern world. However, among researchers of this phenomenon a full consensus on the moral validity and usefulness of this activity does not exist. The article closely reviews the literature with regard to the reasons for the creation of a moderate position on the codification of ethical standards. The essay brings closer the main concepts of ethical codes and positions for their adoption and rejection. Attention is paid to ways of increasing the effectiveness of codes and the ethical decision-making procedure in a manner that undermines supporters and opponents of codification approaches.

Abstract

Współcześnie obserwujemy popularyzację kodeksów zaadresowanych do różnych grup społecznych. Zasadne jest poszukiwanie odpowiedzi na pytania dotyczące przesłanek ich konstruowania i możliwości praktycznego ich wykorzystywania. Celem artykułu jest przedstawienie krytycznego przeglądu literatury przedmiotu w obszarze stanowisk szczególnie związanych z kwestią kodyfikacji etyk zawodowych. W pierwszej kolejności omówiono znaczenia przypisywane pojęciu kodeksu etycznego i podstawowe stanowiska etyczne. W dalszej części artykułuprzedstawiono analizę argumentów zwolenników i przeciwników kodyfikacji norm.
**
Nowadays we observe the popularization of codes addressed to various social groups. It is reasonable to search for answers to questions about the conditions of their construction and the possibility of their practical use. This article presents a critical review of the literature in the field of positions specifically related to the issue of codification of professional ethics. In the first place the importance attributed to the concept of an ethical code and basic ethical positions are discussed. The rest of the paper contains an analysis of the supporters and opponents of codification standards arguments.

Abstract

The aim of this article is to describe the general conditions for the development of creative industries in Podlaskie Voivodship from Poland. This region on the background of the country is characterized by the highest level of cultural diversity and multiculturalism policy. However, there are a number of barriers for the creative industries. First article discusses the regional characteristics and then the basic theoretical approaches and conclusions of the author’s own research. The following sections discuss the conclusions and recommendations for regional policy and management of cultural sector entities that may be relevant also for other culturally diverse regions.

Abstract

Niepełnosprawność jest jedną z cech różnicujących jednostki i grupy we współczesnych społeczeństwach. Osoby o ograniczonej sprawności fizycznej, poznawczej i psychicznej są szczególnie narażone na dyskryminację oraz wykluczenie społeczne, gospodarcze i polityczne. Co istotne kwestia socjalna osób niepełnosprawnych na początku XXI wieku zmienia się wchodząc w relację z procesem starzenia się ludności. Artykuł ma na celu przybliżenie wybranych teoretycznych koncepcji działań na rzecz poprawy wizerunku niepełnosprawności i ograniczania barier doświadczanych przez osoby niepełnosprawne w dostępie do różnego rodzaju zasobów, przestrzeni i szans. Krytyczna analiza literatury przedmiotu obejmuje wskazanie cech koncepcji polityki aktywizacji oraz zasad i celów polityki społecznej w holistycznym paradygmacie normalizacji. Podsumowanie zawiera możliwe dalsze kierunki badań i analiz.
**
Disability is one of the features that differentiate individuals and groups in modern societies. People with reduced physical, cognitive and psychological efficiency are particularly exposed to discrimination and social, economic and political exclusion. What’s important social issue of people with disabilities in the early 21st century changes by entering into a relationship with the ageing of the population. Article aims to introduce some theoretical concepts efforts to improve the image of disability and reduce the barriers faced by persons with disabilities in access to different kinds of resources, spaces and opportunities. A critical analysis of the literature includes: description of the concept of activation policy as well as principles and objectives of social policy in a holistic paradigm of normalization. This summary contains possible future directions of research and analysis.

Abstract

Main objective of this paper is to describe emergence of a Polish Universities of the Third Age model. These are a multidisciplinary non-formal education centers, which allow formation of positive responses to the challenges of an ageing population. Article indicates main organizational changes of these institutions conditioned by internal and external factors. Essay describes transformation, differentiation factors, and characteristics of these institutions for elderly based on a critical analysis of literature.

Abstract

Na początku XXI wieku zachodzą istotne przemiany w relacjach pracy i czasu wolnego. Dostrzega się też rozwój gospodarki kreatywnej wraz z wyłanianiem się nowej stratyfikacji społecznej i zmianą czynników rozwojowych. Coraz większe znaczenie w przemianach społeczno-gospodarczych ma sektor kultury oraz działania na rzecz kształtowania przemysłów kultury i kreatywnych, wraz z ich powiązaniami z sektorami zależnymi jak np. turystyka, architektura i wzornictwo przemysłowe. Celem artykułu jest odniesienie tych procesów i zjawisk do warunków województwa podlaskiego oraz przybliżenie głównych przesłanek powołania Regionalnego Obserwatorium Kultury. Artykuł wskazuje na potrzebę i potencjalne korzyści z zarządzania wiedzą na temat kultury na poziomie regionalnym poprzez prowadzenie prac teoretycznych i metodologicznych w ramach obserwatorium. Opracowanie na podstawie analizy danych zastanych i wyników badań własnych zwraca uwagę na główne cechy regionu, potrzeby informacyjne instytucji kulturalnych i artystycznych, możliwe modele obserwatorium kultury, potencjalne obszary działalności obserwatorium i korzyści z niej wynikające.
**
At the beginning of the XXI century, there are significant changes in relations of work and leisure time. The development of creative economy is also recognized along with emergence of a new social stratification and changes in developmental factors. Increasingly im- portant in the socio-economic transformation is cultural sector as well as promotion of culture and creative industries development including their linkages with dependent sectors such as tourism, architecture and industrial design. The aim of this article is to refer these processes and phenomena to the conditions of Podlaskie Voivodship and to discuss the main reasons of Regional Observatory of Culture establishment. Article indicates the need for and potential benefits of knowledge management on culture at the regional level by conducting theoretical and methodological work within the observatory. Essay based on an analysis of existing data and own research results highlights the main features of the region, information needs of cultural and art institutions, culture observatory possible models, potential activity areas of the regional observatory and the arising benefits from its activities.

Abstract

Współcześnie obserwujemy popularyzację tworzenia kodeksów zaadresowanych do różnych grup społecznych. Zasadne jest jednak poszukiwanie odpowiedzi na pytania dotyczące przesłanek ich konstruowania i możliwości praktycznego ich wykorzystywania. Celem artykułu jest przedstawienie krytycznego przeglądu literatury przedmiotu w obszarze stanowisk szczególnie związanych z kwestią kodyfikacji etyk zawodowych. W pierwszej kolejności omówiono znaczenia przypisywane pojęciu kodeksu etycznego i podstawowe stanowiska etyczne. W dalszej kolejności przeprowadzono dyskusję nad argumentami zwolenników i przeciwników kodyfikacji norm.
**
Today we observe popularization of elaboration of codes addressed to various social groups. However, it is reasonable to search for answers to questions about conditions of their design and possibilities of their practical use. This article aims to provide a critical review of the literature in the field of opinions specifically related to the issue of codification professional ethics. Article first describes meanings attributed to the concept of a code of ethics and basic ethical positions. Next review leads to a discussion on supporters and opponents arguments on codification standards.

Abstract

Uniwersytety trzeciego wieku (UTW) są interdyscyplinarnymi ośrodkami edukacji pozaformalnej, które stanowią odpowiedź na wyzwania starzejącego się społeczeństwa. Zasadne jest podjęcie tematu zmian reguł organizacyjnych, według których działają te podmioty. Są one związane z wewnętrznymi i zewnętrznymi czynnikami adaptacji do wymagań współczesnych społeczeństw i gospodarek opartych w coraz większym stopniu nie tylko na nowych technologiach informatycznych i telekomunikacyjnych, ale też na ludzkiej kreatywności. Celem opracowania jest przybliżenie czytelnikom tych czynników oraz cech powstających nowych modeli instytucji dla osób starszych w oparciu o krytyczną analizę literatury przedmiotu.
**
Universities of the Third Age are a multi-disciplinary non-formal education centers, which allow formation of positive responses to the challenges of an ageing population. It is reasonable, however, to raise the subject of changes in their organizational rules. These changes are related to the internal and external factors of adaptation to the requirements of modern societies and economies increasingly based not only on new information and communication technologies, but also on the human creativity. The aim of this paper is to discuss these processes, factors as well as characteristics of emerging models of institutions for the elderly on the basis of a critical analysis of literature on the subject.

Abstract

Współcześnie rośnie znaczenie badań interdyscyplinarnych oraz z zakresu zróżnicowania kulturowego, wielokulturowości i współpracy międzykulturowej. Istotne jest także uwzględnianie globalnych procesów zmian związanych z upowszechnianiem cyfrowych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych. Jedną z teorii mających podstawowe znaczenie w tym obszarze badań jest koncepcja autorstwa E. Sapira i B.L. Whorfa. Celem artykułu jest przybliżenie aktualności sporu naukowego dotyczącego poglądów tych autorów na relacje pomiędzy językiem a poznaniem. Opracowanie opiera się na krytycznej analizie literatury przedmiotu. W podsumowaniu wskazane zostały główne wnioski i rekomendacje co do dalszych kierunków badań.
**
Nowadays is growing importance of interdisciplinary research and in the field of cultural diversity, multiculturalism and intercultural cooperation. It is important also to take into account the global processes of changes associated with the dissemination of digital information and communication technologies. One of the theories which are essential in this area of research is the concept by E. Sapir and B.L. Whorf. The purpose of the article is to introduce into a current condition of scientific dispute concerning the views of these authors on the relationship between language and cognition. Paper is based on a critical analysis of the literature. In conclusion, the main findings and recommendations for further research were identified.

Abstract

Contemporary demographic processes forcing increasing attention to the problems of relationships and dependencies between the different age groups. The ageing of the population in each society leads to changes in the contacts between young people, adults and the elderly. It is reasonable to undertake research on the concept of „solidarity of generations”. Maintaining relationships without generational conflict requires actions in the field of social policy known as intergenerational policy. Aim of this article is to present some of its models, which allow not only to analyze the changes in the various communities, but also to create recommendations for public intervention. Description will include activities at the international, national, regional and local levels.

Abstract

Dziennikarstwo branżowe ma istotne znaczenie dla tworzenia i użytkowania gier komputerowych (wideo), które stanowią podstawę jednego z przemysłów kształtującej się na początku XXI wieku gospodarki kreatywnej. Przedstawiciele mediów informują o postępach w pracach nad nowymi grami, testują je przed premierą, wskazują deweloperom wady i zalety ich produkcji. W ten sposób oddziałują na opinie użytkowników oraz opisują wydarzenia i trendy związane ze środowiskami zajmującymi się bezpośrednio grami, jak też z ich otoczeniem. Celem artykułu jest prezentacja studium przypadku modelu zarządzania zasobami ludzkimi w internetowej redakcji zajmującej się tematyką gier komputerowych wchodzącej w skład dużego przedsiębiorstwa medialnego.
**
Industry specialized journalism is essential for the creation and use of computer (video) games. They are representing one of industries from creative economy which is emerging on early XXI century. Media representatives inform about the progress in development of new titles, test them before their release date, show developers the advantages and disadvantages of their productions, impact on user feedback and describe events and trends related to the communities directly involved in the games, as well as with their surroundings. The article aims to present a case study of human resources management model in the Internet editorial absorbed in topics connected to computer games which is a part of big media company.

Abstract

The concept of the „silver economy” is one of the complex response trials to the challenges of ageing societies. Its key objective is to bring goods and services to meet the needs of older people through gerontechnology. Article approximates relationships between technology and the ageing of the population and the main features of silver economy and gerontechnology. It is supplemented by examples of support efforts to promote gerontechnology including: (1) documents and strategic programs, (2) network organizations and clusters, (3) research and development institutions. Essay draws attention to the development of solutions such as: strategies for innovation, welfare clusters, regional silver economy networks, research institutions such as „agelab” and cultural institutions „medialab”. Study indicates potential directions for further research.

Abstract

Wykonywanie pracy zarobkowej przez osoby starsze jest zagadnieniem kontrowersyjnym. Wprowadzenie zabezpieczenia starości w formie rent i emerytur sprawiło, że w społeczeństwach nowoczesnych ukształtowała się jakościowo nowa kategoria społeczna składająca się z osób w wieku poprodukcyjnym. Wzrost długości życia ludzkiego przy jednoczesnym braku zasadniczych zmian progów wieku emerytalnego sprawia, że ilość osób korzystających ze świadczeń rośnie. Zwiększające się koszty utrzymania seniorów prowadzą do szeregu przemian w strukturach społeczno-ekonomicznych oraz wymuszają podejmowanie działań, które pozwolą na wzrost ich uczestnictwa społecznego, w tym na wydłużanie ich aktywności zawodowej. Wydaje się, że zachodzące współcześnie procesy dematerializacji pracy łączone z kształtowaniem się gospodarki opartej na wiedzy oraz ruch uniwersytetów trzeciego wieku w znacznej mierze umożliwiają realizację tych celów. Artykuł ma na celu przybliżenie wybranych wyników jakościowych analiz aktywności ekonomicznej ludzi starych w Białymstoku prowadzonych w kontekście badań nad kapitałem społecznym. Określone zostały podstawowe czynniki ograniczające możliwości wykonywania pracy przez ludzi starych, jak również ich ukryte zasoby i potencjalne miejsca pracy.
**
Work of elderly is a controversial problem. The introduction of protection of old age in form of pensions and retirement caused shaping in modern societies qualitatively new social category of persons in post-working age. Growth of human life-span with simultaneous lack of the principle changes of pensionable age inflicts grow in quantity of persons’ using welfare benefits. Growing costs of seniors livelihood lead to transformations in socio-economical structures as well as forcing them to engage in activities that will help increase their social participation, including the lengthening of their professional activity. It seems that the nowadays processes of dematerialization of work combined with the shaping of knowledge-based economy and the movement of third-age universities largely enable the achievement of these objectives. Article aims to approximate the results of qualitative analysis of elderly economic activity in Bialystok conducted in the context of social capital research. Study describes main factors that restrict work opportunities for older people, as well as their hidden resources and potential workplaces.

Abstract

Z gier komputerowych (wideo) korzysta coraz więcej ludzi na całym świecie. Rozwój branży gier oznacza wzrastającą jej złożoność we wszystkich płaszczyznach. Nie tylko stale różnicują się treści przedstawiane w grach, ale też rośnie zróżnicowanie ich twórców, użytkowników, badaczy i opinii publicznej. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na możliwość wykorzystania koncepcji kapitału społecznego w badaniach ludologów oraz w podnoszeniu jakości gier i współpracy między środowiskami związanymi z grami. Kapitał społeczny jest tu rozumiany jako potencjał współdziałania osadzony w powiązaniach międzyludzkich i normach społecznych, który może przynosić korzyści osobom, grupom i społeczeństwom. Przybliżone zostały: główne cechy tej wielowymiarowej kategorii; istotne różnice między kapitałem ludzkim, społecznym i kulturowym; oraz pozytywne i negatywne skutki oddziaływania kapitału społecznego.
**
More and more people around the world are using computer (video) games. The development of the gaming industry means increasing of its complexity in all aspects. Not only is the content represented in games continuously differentiating, but we also see the increasing diversity among their creators, users, researchers and the public. This article aims to draw attention to the possibility of using the concept of social capital in ludologists’ research as well as in improving the quality of games and of the cooperation between social environments related with games. Social capital is understood here as a potential of interactions embedded in interpersonal ties and social norms, which can bring advantages for individuals, groups and societies. The author takes a closer look on: the main features of this multi-dimensional category; significant differences between human, social and cultural capital; as well as the positive and negative influences of social capital.

Abstract

Gry komputerowe (wideo) stają się coraz bardziej popularnym sposobem na relaks, a nawet na podtrzymanie stosunków społecznych z innymi ludźmi. Nie służą one jednak już tylko rozrywce. Potraktowane jako środek masowego przekazu stają się źródłem dochodów, wiedzy i problemów społecznych, co może wypaczać przedstawioną w nich rzeczywistość. Może także stać się podstawą do manipulacji oraz propagandy; służyć walce o dominację kulturową oraz wskazywać na wymagające rozwiązania kwestie społecznie.
**
Computer games (video games) are becoming increasingly popular way to relax, or even to maintain social relationships with other people. However, they are not just only entertainment. Treated as a mass media become a source of income, knowledge and social problems, which may distort the reality presented in them. It may also become the basis for manipulation and propaganda, to serve the struggle for cultural dominance, and indicate social problems.

Abstract

Wzrost popularności gier typu „Second Life” przyczynił się nie tylko do znacznych przemian w rozwoju branży rozrywki elektronicznej. Upowszechnianie Games 2.0, nowego nurtu produkcji gier wideo które z założenia mają stanowić wirtualne światy zawierające treści tworzone przez użytkowników (np. grafikę, muzykę, animacje) sprawia, że mierzymy się zarówno z określoną innowacją technologiczną, jak też z poważną zmianą organizacji życia społeczno-kulturowego. Artykuł przedstawia problematykę istniejących trudności terminologicznych, konsekwencje dostępności Games 2.0 dla życia społecznego, pojęcie rozrywki jako pracy w nowej gospodarce niematerialnej i twórczej oraz charakterystykę „generacji C”. Praca podkreśla potrzebę dyskusji nad kierunkami rozwoju gier wideo – określanymi jako wybór między projektami „ideologii społeczno-kulturowego perpetuum mobile” i „utopii powszechnej twórczości”. Podejścia te pozwalają na wskazanie podstaw metodologicznych do prowadzenia analiz relacji między operatorami, a użytkownikami Games 2.0 przy uwzględnieniu szerszego otoczenia społecznego.
**
Increase in popularity of games like „Second Life” has contributed not only to significant changes in the development of the electronic entertainment industry. Promoting Games 2.0, the new trend of video game production that are assumed to be the virtual worlds that contain user-generated content (eg, graphics, music, animations) makes both measured with a specific technological innovation, as well as a serious change in the organization of socio-cultural heritage. The article presents problems of the existing difficulties of terminology, the implications of the availability of Games 2.0 for social life, the concept of leisure as work in the new economy and creative non-material and the characteristics of „Generation C”. Work stresses the need for discussion on trends in the development of video games – defined as a choice between the projects’ of „socio-cultural ideology of perpetual motion” and „utopia of universal creativity”. These approaches allow to identify the methodological basis for analysis of relations between the operators and users of Games 2.0, taking into account the wider social environment.